Μ. Καραβής: Βελονισμός: Πανάρχαιος αλλά πάντα επίκαιρος

Μ. Καραβής: Βελονισμός: Πανάρχαιος αλλά πάντα επίκαιρος

-Γιατρέ, θα μπορούσατε να συνοψίσετε τα ευεργετήματα του βελονισμού στις διάφορες παθήσεις;

Ο βελονισμός θεωρείται μια δημοφιλής, συμπληρωματική, ηπίως επεμβατική, μη φαρμακευτική θεραπευτική τεχνική. Χρησιμοποιείται στη Δύση κυρίως για την θεραπεία του οξέος και του χρόνιου πόνου. Υπάρχουν όμως επαρκή στοιχεία για την ευεργετική επίδραση που έχει σε ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα γόνατος, χρόνιο οσφυϊκό πόνο, ημικρανίες και χρόνιες κεφαλαλγίες μετεγχειρητική ναυτία και έμετο, τον έμετο της εγκυμοσύνης, μερικές περιπτώσεις υπογονιμότητας και μείωση των παρενεργειών μετά από χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία.

Οι ενδείξεις του βελονισμού είναι άκρως ενδιαφέρουσες, πολύ συγκεκριμένες και προκύπτουν (και αναπροσαρμόζονται) μετά από μελέτες «δυτικού τύπου» που εκπονούνται σε ερευνητικά κέντρα πανεπιστημίων, νοσοκομείων και ιατρικών σχολών. Ο οξύς και ο χρόνιος πόνος αποτελούν τη κύρια ένδειξη του βελονισμού. Ο πόνος από οστεοαρθρίτιδα (ισχίων, γόνατος, ποδοκνημικής), η εκφυλιστική νόσος της σπονδυλικής στήλης (αυχένα, θώρακα ή μέσης), οι πρωτοπαθείς κεφαλαλγίες (χρόνια καθημερινή κεφαλαλγία, ημικρανία, κεφαλαλγία τάσεως), περιαρθρίτιδες ή τενοντίτιδες (ώμου και αγκώνα), ιδιοπαθή σύνδρομα πόνου (ινομυαλγία, ευερέθιστο έντερο, χρόνιος πυελικός πόνος, κοκκυγοδυνία). Στις περισσότερες κλινικές εργασίες καταγράφεται ότι ταυτόχρονα με τον πόνο οι ασθενείς ανακουφίζονται και σε άλλα συνοδά συμπτώματα όπως διαταραχές ύπνου, άγχος, ανησυχία, ευερεθιστότητα και νευρικότητα, φοβία, μελαγχολία ή κατάθλιψη. Την τελευταία δεκαετία, ο βελονισμός και οι διάφορες τεχνικές του (ωτοβελονισμός, κρανιοβελονισμός, ηλεκτροβελονισμός, λέιζερ βελονισμός, βελονισμός στη κοιλιακή χώρα κα) συμπληρώνουν το πρόγραμμα αποκατάστασης ασθενών με πάρεση προσωπικού νεύρου, παγιδευτικά σύνδρομα νεύρων, σύνδρομα υπέρχρησης (κόπωσης), αθλητικές κακώσεις, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, κρανιοεγκεφαλική κάκωση, νόσο του Πάρκινσον κ.α.

Στην Κίνα, εδώ και εκατοντάδες χρόνια, ο βελονισμός εφαρμόζεται για τη θεραπεία όλων των πιο πάνω αναφερθέντων παθήσεων. Η αποδοχή του βελονισμού από τους δυτικούς ιατρούς και η ένταξη του στα συστήματα υγείας είναι θέμα χρόνου, καθώς αυξάνεται ο όγκος των εργασιών που δείχνουν ότι πράγματι ο βελονισμός μειώνει τον πόνο κα την φλεγμονή, υποστηρίζει το ανοσοποιητικό σύστημα και βελτιώνει την ποιότητα ζωής των αρρώστων, χωρίς πρόσθετη χημική επιβάρυνση και χωρίς τις δυσάρεστες παρενέργειες μιας παρατεταμένης φαρμακευτικής αγωγής.

- Νομίζετε ότι θα έπρεπε να εισαχθεί και στα ελληνικά κρατικά νοσοκομεία, όπως συμβαίνει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπου καλύπτεται και από τα Ασφαλιστικά Ταμεία;

Σταθερός στόχος και πάγια θέση της Ελληνικής Ιατρικής Εταιρείας Βελονισμού, είναι η επίσημη και επιστημονικά άρτια εφαρμογή του βελονισμού στα πλαίσια του Εθνικού Συστήματος Υγείας της χώρας μας και η αναγνώριση του ως ιατρική πράξη. Γνωρίζοντας ότι η αποτελεσματικότητα του βελονισμό στον οξύ και χρόνιο πόνο έχει μελετηθεί επαρκώς θεωρούσαμε εφικτή την εφαρμογή του είτε στα κέντρα πόνου των νοσοκομείων, είτε στα εξωτερικά ιατρεία των τμημάτων Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης είτε στα Κέντρα Υγείας. Απαραίτητη προϋπόθεση η εκπαίδευση των νοσοκομειακών ιατρών στον βελονισμό. Οι εξελίξεις των τελευταίων ετών δικαίωσαν τις προσδοκίες μας. Πολλοί αναισθησιολόγοι, φυσίατροι, νευρολόγοι, ενδοκρινολόγοι και ορθοπεδικοί μετά την εκπαίδευση τους στον βελονισμό, σε Ελλάδα και Κίνα, άρχισαν να εφαρμόζουν τον βελονισμό στους τομείς ευθύνης τους. Σήμερα (Οκτώβριος 2009) ο βελονισμός εφαρμόζεται σε πολλά ιατρεία πόνου και εξωτερικά ιατρεία μεγάλων νοσοκομείων της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης (Γενικό Κρατικό νοσοκομείο Γεώργιος Γεννηματάς, Αρεταίειο, Γενικό κρατικό νοσοκομείο Νίκαιας, ΑΧΕΠΑ κα) στα πλαίσια του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Το Ταμείο Υγείας της Αγροτικής Τράπεζας, της Τράπεζας της Ελλάδος, των δημοσιογράφων και ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες όπως η Interamerican δικαιολογούν τον βελονισμό στους ασφαλισμένους, εφόσον βέβαια εκτελείται από εξειδικευμένο στον βελονισμό ιατρό. Υπάρχουν βέβαια πολλά να γίνουν ακόμη, αλλά είναι εμφανές ότι η θεραπευτική του βελονισμού αρχίζει να ενσωματώνεται και να αποτελεί συμπληρωματικό όπλο στη φαρέτρα του Έλληνα γιατρού.

- Υπάρχει συνεργασία Ελλήνων και Κινέζων ιατρών όσον αφορά τον βελονισμό;

Από το 1992, έχω τη τιμή να διευθύνω τα μετεκπαιδευτικά σεμινάρια ιατρικού βελονισμού της Αθήνας. Έχουν αποφοιτήσει περισσότεροι από 650 συνάδελφοι ιατροί, διαφόρων ειδικοτήτων, που εφαρμόζουν βελονισμό επίσημα στα ιατρεία και τα νοσοκομεία τους. Στα πλαίσια του μετεκπαιδευτικού προγράμματος έχουμε επισκεφθεί έξι φορές το Πανεπιστήμιο Παραδοσιακής Κινέζικης Ιατρικής και Βελονισμού του Πεκίνου και έχουμε συνεργαστεί με τους σημαντικότερους καθηγητές βελονισμού του κόσμου. Στις 2 Σεπτεμβρίου 1999 και μετά από εξαετή γόνιμη συνεργασία, το Beijing College of Acupuncture and Orthopedics του Πεκίνου και το Διεθνές Μετεκπαιδευτικό Κέντρο Βελονισμού της Αθήνας (Acu Science) υπέγραψαν σύμφωνο αμοιβαίας φιλίας και συνεργασίας που αφορά στον τομέα της εκπαίδευσης στη Παραδοσιακή Κινέζικη Ιατρική και το Βελονισμό.

Αυτό σημαίνει ότι, μία από τις μεγαλύτερες Ακαδημίες Βελονισμού του κόσμου αναγνωρίζει το Διεθνές Μετεκπαιδευτικό Κέντρο Βελονισμού ως ειδικό κολλέγιο Βελονισμού που παρέχει υψηλής ποιότητας εκπαίδευση και μετεκπαίδευση στην Ελλάδα. Έχουμε υποστηρίξει ένθερμα και μεμονωμένες προσπάθειες ιατρών για μετεκπαίδευση σε κολλέγια παραδοσιακής κινέζικης ιατρικής και βελονισμού της Κίνας. Ήδη, τρείς από τους αποφοιτήσαντες του κέντρου μας κατάφεραν να ολοκληρώσουν, με τη χορηγία κρατικών υποτροφιών, εκπαίδευση διάρκειας ενός και δύο χρόνων στη Κίνα. Η συνεργασία με τα πανεπιστήμια που προανέφερα είναι συνεχής και είμαστε απόλυτα ικανοποιημένοι από την σχέση φιλίας που όλα αυτά τα χρόνια έχει αναπτυχθεί ανάμεσα στις δύο ιατρικές κοινότητες.

- Ποια θεωρείτε ότι είναι η ανταπόκριση των ελλήνων στη μέθοδο; Υπάρχει μέρος του πληθυσμού που την εφαρμόζει και σε τι κατά προσέγγιση ποσοστό;

Αν και ο βελονισμός είναι «ξένος» προς τα πολιτισμικά δεδομένα της δύσης και κατ επέκταση της Ελλάδας, είναι τόσο χρήσιμο θεραπευτικό «εργαλείο» στα χέρια ενός εξειδικευμένου ιατρού, ώστε από το 1973, χρονιά που ιδρύθηκε η πρώτη επιστημονική εταιρεία βελονισμού στην Ελλάδα, οι έλληνες ασθενείς τον εμπιστεύθηκαν και μέχρι σήμερα ζητούν να υποβληθούν σε βελονισμό σχετικά εύκολα. Το ίδιο παρατηρήθηκε και στα πρώτα ιατρεία πόνου που ενσωμάτωσαν τον βελονισμό στις παροχές τους.

- Θεωρούν οι έλληνες ασθενείς τον βελονισμό ως μια αξιόπιστη μέθοδο που συνεισφέρει στην ανακούφιση και ίσως στην θεραπεία;

Για τον θέμα αυτό θα ήταν καλύτερα να ερωτηθούν οι ασθενείς και όχι ο γιατρός τους. Θεωρώ ότι είναι ευθύνη του γιατρού να κατευθύνει τον άρρωστο υπεύθυνα και τεκμηριωμένα. Αν η σχέση ιατρού – ασθενούς είναι υγιής και στενή, τότε οποιαδήποτε σύσταση θα γίνει αποδεκτή και σεβαστή. Πρέπει να γίνεται κατανοητό ότι ένα σημαντικό πλεονέκτημα του βελονισμού είναι η δυνατότητα εφαρμογής του παράλληλα με τις καθιερωμένες θεραπείες της βιοιατρικής επιστήμης. Δεν χρησιμοποιείται εναλλακτικά αλλά συμπληρωματικά. Σε μια χρόνια πάθηση ή ένα δυσίατο πρόβλημα υγείας, μπορεί κάλλιστα να εφαρμοστεί βελονισμός παράλληλα με φαρμακευτική αγωγή ή άλλες επεμβατικές θεραπείες.

- Από οικονομική άποψη πόσο ικανοποιητική είναι για έναν ασθενή;

Ο βελονισμός είναι προσιτή μέθοδος θεραπείας. Στα νοσοκομεία και τα κέντρα υγείας προσφέρεται δωρεάν. Οι ασφαλιστικές εταιρείες καλύπτουν ένα μέρος των εξόδων, εφόσον η θεραπεία γίνεται από τον ειδικό ιατρό. Μια πλήρης αγωγή αποτελείται συνήθως από οκτώ έως δεκαπέντε συνεδρίες βελονισμού, οι οποίες γίνονται μέρα παρά ημέρα ή δύο φορές την εβδομάδα. Η κάθε συνεδρία διαρκεί είκοσι με σαράντα λεπτά. Το κόστος της κυμαίνεται από 30 έως 60 ευρώ. Δεν θεωρώ ότι το κόστος αποτελεί (εκτός ίσως από μερικές εξαιρέσεις) σημαντικό λόγο για να μην υποβληθεί κάποιος σε βελονισμός. Αν όμως αποτελεί σημαντικό παράγοντα για κάποιους συμπολίτες μας, επαναλαμβάνω ότι υπάρχουν σήμερα ομάδες ιατρών σε ιατρεία πόνου και ιατρεία κεφαλαλγίας που προσφέρουν δωρεάν τις υπηρεσίες τους.

- Κατά τη γνώμη σας υπάρχουν αρκετοί έλληνες γιατροί που εφαρμόζουν τον βελονισμό;

Έχουν εκπαιδευτεί στον βελονισμό περισσότεροι από 1.400 ιατροί τα τελευταία 20 χρόνια. Οι περισσότεροι είναι συγκεντρωμένοι στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, όμως, σχεδόν όλες οι μεγάλες πόλεις, και φυσικά η Κρήτη, έχουν συναδέλφους που εφαρμόζουν βελονισμό. Από τους συναδέλφους που έχουν εκπαιδευτεί, υπολογίζουμε ότι το 40 με 50% ασκεί τον βελονισμό, οι περισσότεροι παράλληλα και συμπληρωματικά με την κύρια ειδικότητα τους.

- Είναι αναγκαία, κατά την άποψή σας, η περαιτέρω εξάπλωση του βελονισμού στην Ελλάδα; Υπάρχουν ανάγκες;

Η πρόοδος στη ιατρική συντελείται μόνο με τη δια βίου εκπαίδευση και επομένως την οργάνωση ημερίδων, συνεδρίων και μετεκπαιδευτικών μαθημάτων. Αυτά οργανώνονται από τα μέλη επιστημονικών σωματείων που έχουν ιδρυθεί με σκοπό την προώθηση της ιατρικής επιστήμης γενικά και του βελονισμού ειδικότερα. Όσα περισσότερα μέλη έχει ένα επιστημονικό σωματείο, τόσο πιο υγιές και πιο δραστήριο είναι. Κατά τη γνώμη μου η εξάπλωση και διάδοση του βελονισμού πρέπει να συνεχιστεί με τον ίδιο ρυθμό, τόσο στον τομέα της εκπαίδευσης όσο και στον τομέα της μετεκπαίδευσης των ειδικών ιατρών. Αξίζει να αναφερθεί ότι φέτος (2009), το Παγκόσμιο συνέδριο Ιατρικού Βελονισμού διοργανώθηκε από την Εταιρεία Βελονισμού Βόρειας Ελλάδας στην Θεσσαλονίκη, φιλοξένησε 250 ξένους ομιλητές και περίπου 300 έλληνες συνέδρους ιατρούς υπό την αιγίδα της Ιατρικής σχολής, του Ιατρικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης και της Παγκόσμιας Iatrik;hw Εταιρείας Βελονισμού ICMART.

- Με δυο λόγια γιατί θα συνιστούσατε σε κάποιον ασθενή σας να κάνει βελονισμό;

Ο Βελονισμός είναι από τις αρχαιότερες θεραπευτικές τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν στον πλανήτη. Κοιτίδα της αρχαίας αυτής τέχνης θεωρείται η Κίνα. Από αρχαιολογικά ευρήματα προκύπτει ότι στην ιστορική περίοδο 2698 και 2599 π.Χ. ήκμασε ένας σπουδαίος πολιτισμός στην περιοχή του κίτρινου ποταμού που παρήγαγε μεγάλες ανακαλύψεις σε επιστήμες και τέχνες. Την ίδια περίοδο γράφηκε ένα μεγάλο ιατρικό έργο (ονομάστηκε Βιβλίο Ιατρικής) στο οποίο περιγράφονται αναλυτικά, για πρώτη φορά σε ιατρικό σύγγραμμα, οι βασικές θεωρίες στις οποίες στηρίζεται η θεραπευτική του Βελονισμού. Γνωρίζοντας περιόδους ακμής (δυναστεία των Μίνγκ 1368 – 1644 μ.Χ.) και παρακμής (δυναστεία Dao Guang 1822 – 1950 μ.Χ.) το θεραπευτικό σύστημα του βελονισμού παρέμεινε αναλλοίωτο μέχρι τις μέρες μας. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε κανέναν άλλο λαό του κόσμου δεν καταγράφονται αναφορές για θεραπείες τόσο πολύπλοκες και ολοκληρωμένες όσο αυτή του βελονισμού. Η πληρότητα αυτή ήταν μία από τις βασικότερες αιτίες διάδοσής του στη Δύση.

Η ιατρική κοινότητα παγκοσμίως αντιμετωπίζει με σοβαρότητα το θέμα του βελονισμού. Ο όγκος των εργασιών που εκπονούνται με αυστηρά επιστημονικά και μεθοδολογικά κριτήρια καθημερινά μεγαλώνει, με αποτέλεσμα την πληρέστερη στατιστική καταγραφή της αποτελεσματικότητας του βελονισμού. Η πρόοδος της νευροφυσιολογίας και νευροφαρμακολογίας και η ανάπτυξη νέων τεχνικών απεικόνισης, δείχνουν τα όρια της μεθόδου. Καταγράφονται (λεπτομερώς) οι ενδείξεις, αντενδείξεις και παρενέργειες του βελονισμού και θεσπίζονται αυστηροί κανόνες ως προς τη θεραπευτική διαδικασία. Σήμερα, η επιστημονική θεώρηση του βελονισμού επιτρέπει στους ιατρούς να εφαρμόσουν βελονισμό βασισμένοι σε σύγχρονες τεχνικές. Είναι πλέον αναμφίβολο ότι όλο και περισσότερο συχνά, ο βελονισμός βρίσκει απήχηση στις αναπτυγμένες δυτικές κοινωνίες όχι μόνο ανάμεσα στους πολίτες, δηλαδή στους πάσχοντες ή τους συγγενείς τους, αλλά κυρίως ανάμεσα στους κύκλους της επιστημονικής κοινότητας. Ακόμη και στην Αμερική, τη Μέκκα της τεχνολογίας και τεχνογνωσίας, το 64% των Αμερικανικών Πανεπιστημίων Ιατρικής (Cornell, John Hopkins, UCLA, Maryland κ.α.) περιλαμβάνουν το βελονισμό στο πρόγραμμα εκπαίδευσης των φοιτητών ιατρικής.

Το 1993, το έγκριτο ιατρικό περιοδικό New England Journal of Medicine δημοσίευσε τα αποτελέσματα μιας εθνικής έρευνας που αποκάλυψε ότι πάνω από 34% του Αμερικανικού λαού είχε καταφύγει τουλάχιστον σε μια μη συμβατική θεραπεία τον προηγούμενο χρόνο. Παράλληλα ειδικοί επιστήμονες από όλο τον κόσμο επισημαίνουν ότι τα ιατρικά συστήματα των εξελιγμένων δυτικών κρατών γίνονται πιο πολυ-πνευματικά και ολοκληρωμένα όταν αποδέχονται θεραπείες μη δυτικής προέλευσης.

 

 

Ο Μιλτιάδης Καράβης γεννήθηκε στην Αμμόχωστο της Κύπρου στις 27 Ιανουαρίου 1961, αλλά μεγάλωσε στην Αθήνα. Σπούδασε στην Ιατρική σχολή του Βουκουρεστίου, από όπου αποφοίτησε το 1985. Ασχολήθηκε με τον βελονισμό από φοιτητής και εργάσθηκε από το 1986 στο Κέντρο Έρευνας και Εφαρμογής Βελονισμού της Αθήνας. Απόκτησε την ειδικότητα του ιατρού Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης (φυσιάτρου) το 1995.

Από το 1992 διευθύνει το Διεθνές Μετεκπαιδευτικό Κέντρο Βελονισμού της Αθήνας και από το 1993 είναι Γενικός Γραμματέας της Ελληνικής Ιατρικής Εταιρείας Βελονισμού. Στα πλαίσια του εκπαιδευτικού προγράμματος επισκέφτηκε το Πανεπιστήμιο Παραδοσιακής Κινέζικης Ιατρικής του Πεκίνου το 1992, 1996 και 2005, ήταν επισκέπτης ομιλητής της Δανέζικης Ιατρικής Εταιρείας Βελονισμού (2006, 2006, 2007 και 2008) και στο 25ο ετήσιο Διεθνές Συμπόσιο Βελονισμού και Ηλεκτροβελονισμού (πανεπιστήμιο Columbia της Νέα Υόρκης, 2009).

Είναι επίτιμο μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Παγκόσμιας Εταιρείας Παραδοσιακής Κινέζικης Ιατρικής (ISOM) και της Διεθνούς Επιτροπής της Παγκόσμιας Ιατρικής Εταιρείας Βελονισμού (ICMART). Είναι μέλος της Ελληνικής και Διεθνούς Εταιρείας Αλγολογίας, της Ελληνικής Εταιρείας Κεφαλαλγίας και επιστημονικός συνεργάτης του Ιατρείου πόνου και Παρηγορητικής Φροντίδας του Αρεταίειου νοσοκομείου της Αθήνας.